مقدمه
بسیاری از مردم تصور میکنند داشتن سند رسمی مالکیت برای یک ملک، به معنای مصونیت کامل آن در برابر هرگونه ادعای دولتی است. اما در موضوع اراضی ملی، این تصور همیشه درست نیست. در واقع، سندی به نام «برگ تشخیص» که توسط اداره منابع طبیعی صادر میشود، میتواند حتی در برابر سند رسمی مالکیت اشخاص نیز اثر بگذارد.
چگونه چنین امکانی وجود دارد؟ پاسخ را باید در قوانین منابع طبیعی، قانون ملی شدن جنگلها و مراتع، و همچنین رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور جستوجو کرد. در این مطلب، تمام نکات مهم و کاربردی درباره این سند سرنوشتساز را به صورت دقیق و قابل فهم برای شما توضیح میدهیم.
1) برگ تشخیص چیست و توسط چه مرجعی صادر میشود؟
طبق قوانین منابع طبیعی، حفاظت از جنگلها، مراتع و اراضی ملی بر عهده سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور است. نخستین اقدام این سازمان برای تعیین وضعیت یک زمین، صدور برگ تشخیص بهعنوان اعلام اولیه ملی بودن زمین و سپس صدور سند مالکیت رسمی به نام دولت است. بنابراین، برگ تشخیص در حقیقت گزارش رسمی سازمان منابع طبیعی است که پس از بازدید و بررسی، ملی بودن قطعه زمین را اعلام کرده و آن را به افراد ذینفع ـ یعنی متصرفان یا مدعیان زمین ـ ابلاغ میکند.
2) اعتبار برگ تشخیص: اخطار ساده یا سند مالکیت دولت؟
برای سالها این پرسش مطرح بود که آیا یک برگ تشخیص میتواند حتی مالکیت ثبتشده افراد در دفتر املاک را تحت تأثیر قرار دهد یا نه. از یک سو، قانون ثبت تأکید دارد که مالک کسی است که ملک به نام او ثبت شده باشد؛ اما از سوی دیگر، قوانین منابع طبیعی به دولت اجازه میدهند در صورت ملی بودن زمین، حتی از متصرفانی که سند رسمی دارند نیز رفع تصرف کند.
این تعارض سرانجام با رأی وحدت رویه شماره ۶۸۱ مورخ ۱۳۸۴ دیوان عالی کشور برطرف شد. دیوان اعلام کرد که به صرف تشخیص وزارت جهاد کشاورزی و قطعیت آن، زمین در مالکیت دولت قرار میگیرد؛ حتی اگر هنوز سند رسمی به نام دولت صادر نشده باشد یا اشخاص سند مالکیت خصوصی داشته باشند.
به همین دلیل، امروزه برگ تشخیص قطعی عملاً در حکم سند مالکیت دولت بوده و دارای آثار و قدرت حقوقی بسیار مهمی است.
۳) فرآیند قانونی پس از صدور برگ تشخیص چگونه است؟
مراحل قانونی پس از صدور برگ تشخیص بهطور خلاصه چنین است: ابتدا برگ تشخیص به شما ابلاغ میشود و اعلام میگردد که زمین ملی تشخیص داده شده است؛ در این مرحله معمولاً ۶ ماه برای اعتراض فرصت دارید. تنها راه جلوگیری از قطعی شدن برگ تشخیص، اعتراض در مهلت قانونی و ارائه مدارک معتبر و قوی است. برای اثبات اینکه زمین شما در شمار مستثنیات قرار دارد باید نشان دهید که زمین پیش از سال ۱۳۴۱ احیا شده و تصرفات مالکانه داشتهاید (مانند کشت و باغداری)، یا سند رسمی معتبر ارائه کنید، یا با عکسهای هوایی قدیمی و سایر ادله مؤثر مالکیت خود را اثبات نمایید.
طبق مقررات جدید، رسیدگی به این اعتراضها دیگر در کمیسیون ماده ۵۶ انجام نمیشود و مرجع دیگری مسئول بررسی پرونده است که در مطلبی جداگانه میتوان توضیح کامل آن را ارائه کرد.
اگر در مهلت مقرر اعتراض نکنید، برگ تشخیص قطعی شده و سازمان منابع طبیعی میتواند با اخذ حکم از مراجع قضایی برای رفع تصرف، تخلیه و در صورت وجود ساختوساز، قلع و قمع بنا اقدام کند. در نهایت، اداره ثبت اسناد موظف است سند مالکیت رسمی زمین را به نام دولت جمهوری اسلامی ایران صادر نماید.
هشدار مهم: پس از صدور برگ تشخیص، به هیچ عنوان اقدام به ساختوساز، حصارکشی، تغییر کاربری یا فروش و انتقال زمین نکنید؛ زیرا این اقدامات میتواند وضعیت حقوقی شما را بهمراتب پیچیدهتر کرده و حتی موجب تعقیب کیفری شود.
برای مطالعه در خصوص نقل و انتقال اراضی فاقد سند رسمی: مخاطرات و راهکارها، اینجا کلیک کنید.
نظرات کاربران
هنوز نظری برای این پست ثبت نشده است.
برای ثبت نظر باید وارد شوید.
ورود به سایت