شرط داوری در قراردادهای مشارکت در ساخت

مقدمه: قرارداد مشارکت در ساخت، قراردادی است که در آن مالک زمین (یا ملک) و سازنده توافق می‌کنند ساخت‌وساز پروژه‌ای را بر عهده سازنده بگذارند و حاصل کار را بین خود تقسیم کنند. در این قراردادها، اختلافات احتمالی می‌تواند ناشی از تأخیر در اجرای تعهدات، کیفیت ساخت، تقسیم واحدها و موارد مشابه باشد. یکی از راهکارهای پیش‌بینی شده برای حل و فصل این اختلافات، درج «شرط داوری» در قرارداد است. شرط داوری به این معناست که طرفین توافق می‌کنند هر گونه اختلاف ناشی از قرارداد را به یک یا چند داور ارجاع دهند تا خارج از دادگاه رأی دهند. شرط داوری معمولا به صورت یک بند مشخص در متن قرارداد ذکر می‌شود و مستقل از مفاد اصلی قرارداد است. به عبارت دیگر، داوری صرفاً ابزار تسهیلگر حل اختلاف است و به جای طرح دعوا نزد دادگاه، یک مرجع خصوصی (داور یا هیئت داوران) به اختلاف رسیدگی می‌کند.

تعریف و مفهوم شرط داوری

طبق ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، طرفین می‌توانند «ضمن معامله ملزم شوند و یا به موجب قرارداد جداگانه توافق نمایند که در صورت بروز اختلاف بین آنان به داوری مراجعه کنند و نیز می‌توانند داور یا داوران خود را قبل یا بعد از بروز اختلاف تعیین نمایند». به عبارت ساده‌تر، شرط داوری به‌نوعی قرارداد فرعی تلقی می‌شود که در آن طرفین پیشاپیش توافق می‌کنند تمام یا بخشی از اختلافات خود را از طریق داوری حل کنند. این توافق می‌تواند در متن قرارداد اصلی گنجانده شود (شرط داوری ضمن عقد) یا به صورت جداگانه نوشته شود (موافقت‌نامه داوری مستقل). در هر صورت، از نظر قانون «شرط داوری مستقل از اصل قرارداد مشارکت در ساخت است»؛ یعنی حتی اگر قرارداد اصلی به هر دلیل پایان یابد، شرط داوری تا زمان اجرای رأی داور پابرجا می‌ماند.

از نظر حقوقی، داوری نوعی دادرسی خصوصی و جایگزین محسوب می‌شود که اراده ط